Bên trong việc di tản ở Afghanistan: những chuyến bay thiếu trật tự, những chiếc lều được dựng lên đông đảo, hy vọng và sự hỗ loạn.
Michael D. Shear, Lara Jakes và Eileen Sullivan tường thuật hôm thứ Bẩy ngày 4 tháng Chín, 2021 lúc 7:46 phút sáng giờ điạ phương.
Các tay súng thuộc tiểu đoàn Badri 313 Lực Lượng Đặc Biệt Taliban, được trao nhiệm vụ giữ an ninh phi trường quốc tế Hamid Karzai và khu vực lân cận, đang dự lễ cầu nguyện buổi tối (theo nghi thức Hồi giáo) trong thủ đô Kabul hôm thứ Bẩy ngày 28 tháng Tám, 2021. (Jim Huylebroek, ký giả báo New York Times).
Washington. Trong ngày cuối cùng của tháng Tám, khi Tổng Thống Hoa Kỳ Joe Bidentuyên bố cuộc di tản người tỵ nạn Afghanistan từ thủ đô Kabul là một “thành công ngoại lệ”. Viên chức cao cấp ngành ngoại giao và sĩ quan quân đội ở Doha, Qatar (một quốc gia trong vùng Trung Đông rất nhỏ, xếp hạng giầu có nhất trên thế giới… dầu hỏa) gửi những bức điện thư báo cáo tình trạng (Kabul / Afghanistan) hàng ngày với độ khẩn “Bảo mật”.
Những điều kiện trong Doha, theo sự diễn tả của họ (viên chức chính quyền Hoa Kỳ) trở nên bết. Khoảng 15.000 người tỵ nạn Afghanistan “được” dồn nén bên trong những hangar (chỗ để phi cơ) và trong những chiếc lều dựng lên theo kiểu đám cưới trong căn cứ Không Quân al-Udeid, đại bản doanh của Không Đoàn 379 Hải Ngoại và căn cứ Lục Quân As Sayliyah của quân đội Hoa Kỳ trong vùng vịnh Ba Tư (Persian Gulf).
Hai trăm hai mươi chín (229) trẻ em (Afghanistan) không có cha mẹ đi kèm đang được tạm trú gần căn cứ, trong đó có nhiều trẻ vị thành niên (16, 17, 18) liên tục bạo hành (ức hiếp) các em nhỏ khác. Có “nhiều phụ nữ mang thai” trong đó nhiều người cần được chăm sóc về y tế, và nhiều báo cáo y khoa cho biết số người tỵ nạn bị bệnh “dạ dầy, đường ruột” gia tăng (vấn đề ăn uống thiếu dinh dưỡng, không đầy đủ).
Các bản báo cáo đã được “thanh lọc” hằng ngày, bỏ bớt những chuyện phức tạp, hỗn loạn, và nhân bản trong cuộc di tản bằng đường hàng không lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. Nhiều viên chức ngoại giao Hoa Kỳ, quân đội, nhân viên y tế, nhân viên an ninh, và các viên chức trong nhiều lãnh vực khác rải rác khắp nơi trên thế giới tìm đủ mọi cách cứu hàng chục ngàn người tỵ nạn Afghanistan. Bất cứ kế hoạch nào chính quyền Biden đưa ra cho một cuộc di tản có trật tự, đều bị rối loạn tung lên do việc thủ đô Kabul thất thủ nhanh chóng trong vòng mấy ngày, gây nên tình trạng rối loạn “tổng động viên” tận dụng mọi khả năng của quân đội (Không Lực) Hoa Kỳ trên toàn thế giới để lo việc di tản.
Tổng Thống Biden cùng các vị phụ tá của ông ta đều qủa quyết việc di tản từ thủ đô Kabul sau khi Taliban đã “vào đến” trung tâm thành phố hôm 15 tháng Tám đã đạt hiệu qủa. Tuy nhiên các điện thư (emails) từ bộ Ngoại Giao, các tài liệu từ các cơ quan dịch vụ y tế, sức khỏe, bộ An Ninh Nội Vụ (Homeland Security - Di Trú), bộ Quốc Phòng, cũng như các cuộc phỏng vấn giới chức, người tỵ nạn đều trái ngược (đi theo con đường khác).
Trong vòng mấy tiếng đồng hồ sau bài diễn văn của Tổng Thống Biden từ tòa Bạch Ốc hôm thứ Ba trước đó, đánh dấu sự kết thúc cuộc chiến của ngưòi Hoa Kỳ đã kéo dài hai thâp niên vừa qua, một phi cơ tư nhân (thuê) cất cánh từ Mazar-i-Sharif, thành phố lớn thứ tư ở Afghanistan, đáp xuống phi trường Doha. Không thông báo trước, chiếc phi cơ không chở người Hoa Kỳ, thay vào đó là hàng trăm người Afghanistan. Chiếc phi cơ do một công ty luật pháp cũ của Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ thuê, chỉ cho biết sơ qua là những người Afghanistan đó xứng đáng được cấp Visa đặc biệt vì giúp đỡ quân đội Hoa Kỳ.
“Có nhiều chuyến bay ‘hỗn loạn’ (không kiểm soát) như thế, yêu cầu” đáp khẩn cấp. Những bức điện thư (emails) từ bộ Ngoại Giao nói rằng “Chúng tôi có 300 người ở Doha ngay lúc này. Những người không có ‘quốc gia’. Đa số không có giấy tờ.”
Viên chức chính quyền Hoa Kỳ công nhận, tình trạng rất rắc rối ở Doha (tòa đại sứ Hoa Kỳ ở Qatar), nhưng vẫn nói cố gắng làm việc để cải thiện tình hình. Tòa Bạch Ốc từ chối không đưa ra câu trả lời về những báo cáo kể trên.
Con số người Afghanistan tỵ nạn được di tản, và họ đang được tạm trú ở đâu vẫn chưa được biết rõ, mặc dầu trong bài diễn văn hôm thứ Ba vừa qua, Tổng Thống Biden nói rằng, hơn 120.000 người (Afghanistan) đã được di tản. Hôm thứ Sáu, Alejandro Mayorkas, bộ trưởng An Ninh Nội Vụ (Homeland Security – Di Trú), cho biết khoảng 40.000 người đã đến các phi trường ở Hoa Kỳ, gần Washington D.C., Philadelphia. Giới thẩm quyền Hoa Kỳ chờ đợi thêm khoảng 17.000 người sẽ đến Hoa Kỳ tính đến ngày thứ Sáu tuần tới, và hàng ngàn người tỵ nạn Afghanistan khác sẽ được các quốc gia khác (Tây phương) đón nhận.
Giới chức Hoa Kỳ cho biết, người tỵ nạn sẽ được làm thủ tục, lấy dấu tay, chụp ảnh, và những chi tiết khác để cho vào khối lưu trữ dữ kiện (database) liên bang vì lý do an ninh khi cần. Ông Mayorkas nói thêm, bộ Quốc Phòng đã gửi hàng trăm hồ sơ thanh lọc đi đến 30 quốc gia.
Tuy nhiên, những tài liệu không được bảo mật có tên (tựa) là “Nhiệm Vụ Trả Về Afghanistan 2021” cho thấy có vài trường hợp, tin tức không được thâu thập đầy đủ. Chi tiết về chuyến bay (phi vụ) không được thâu thập, hoặc không đầy đủ, giấy nhập cảnh (Visa) hoặc quốc tịch không rõ, và thiếu tin tức về nơi quê quán (gốc).
Các tài liệu cho thấy các chuyến bay vào Hoa Kỳ bắt đầu như một vết dầu loang. Ngày 19 tháng Tám, bốn ngày sau khi Taliban đã vào chiếm (chính quyền) thủ đô Kabul, 226 người trên hai chuyến bay khác nhau đến phi trường quốc tế Dulles (Washington D.C.). Phi vụ JAV 4825 của hãng hàng không Jordan đem theo 44 con chó (người có thế lực ở Afghanistan…), nhưng không có tin tức gì thêm về 58 hành khách đi trên hai chuyến bay Jordan.
Mười ngày sau, hôm Chủ Nhật, 13 chuyến bay đáp xuống phi trường Dulles chuyên chở tất cả 3.842 người, kể cả sáu người thử nghiệm dương tính vi khuẩn Corona, và sáu trẻ em không có cha mẹ đi kèm, bốn vị thành niên (16-18 tuổi), một đưá ít tuổi hơn và một đứa mới biết đi. Phi vụ CMB 851 đáp xuống lúc 6:38 phút chiều tối, chở theo 240 hành khách, hồ sơ chính quyền Hoa Kỳ cho biết vài tin tức “khoảng ba” người quốc tịch Hoa Kỳ, trong đó hai người trên 65 tuổi và một người thử nghiệm dương tính vi khuẩn Corona.
Bộ trưởng An Ninh Nội Bộ, Mayorkas nói có khoảng 40.000 người đã đến Hoa Kỳ từ Afghanistan, trong đó 22% người có quốc tịch Hoa Kỳ, hoặc thường trú nhân (Thẻ xanh – green card), phần còn lại quốc tịch Afghanistan, trong đó sinh mạng nhiều người có thể bị nguy hiểm trong bàn tay Taliban.
Chuyện khủng hoảng về vấn đề tỵ nạn đã có trước khi họ (người tỵ nạn) rời Kabul. Viên chức ngoại giao Hoa Kỳ gặp trở ngại, khó khan để nhân diện, phân biệt, hoặc kiểm chứng những người nào đủ tư cách, chứng minh mình hội đủ điều kiện để được di tản.
Một viên chức cao cấp bộ Ngoại Giao, có mặt trong thủ đô Kabul diễn tả một tình thế tuyệt vọng tại các cổng ra vào phi trường. Đám đông trong khi chờ để được vào bên trong, đã trở nên gần như điên cuồng làm giới thẩm quyền lo sợ họ sẽ “biến thành đám cướp bất cứ lúc nào.”
“Mỗi ngày là một nỗ lực tìm giải pháp cho những điều phải làm trong ngày” Ông ta nói “Tôi có thể nói rằng, những người sống sót sẽ bị ám ảnh vì những gì đã lựa chọn (giải pháp)”
Trong khi họ đua nhau di tản người tỵ nạn ra khỏi Kabul, một câu hỏi rất quan trọng cho chính quyền ổng Thống Biden: đưa họ đi đâu? (định cư)
Cố vấn An Ninh Quốc Gia Jake Sullivan, nói rằng chính quyền (Hoa Kỳ) đã chuẩn bị những trung tâm chuyển tiếp cho trường hợp di tản (thực sự xẩy ra). Nhưng sự xụp đổ chính quyền Afghanistan xẩy ra qúa nhanh, từng ngày, bộ Quốc Phòng, bộ Ngoại Giao phải làm việc nhanh chóng, bảo đảm các quốc gia đồng minh Tây phương và trong vùng Trung Đông cho người tỵ nạn tạm trú trong 10 căn cứ quân sự của Hoa Kỳ. (cứ trú tạm thời để hoàn tất thủ tục nhập cảnh Hoa Kỳ).
Trong cùng thời gian, giới chức quân sự bắt đầu “Chương Trình Các Đồng Minh Chào Đón” thiết lập nơi ăn ở tạm thời (cho người tỵ nạn Afghanistan) trong tám căn cứ quân sự ở Hoa Kỳ.
Câu hỏi kế tiếp, những gì sẽ xẩy ra trong tương lai cho người tỵ nạn, sau một thời gian lâu dài sống trên quốc gia Hoa Kỳ?
Nhiều người tỵ nạn đến Hoa Kỳ đã làm xong đơn xin giấy nhập cảnh (Visa), được chứng nhận đã làm việc cho quân đội Hoa Kỳ. Những người này, cùng với gia đình của họ sẽ trở thành thường trú nhân và có thể nhập quốc tịch Hoa Kỳ.
Nhưng đa số người tỵ nạn được cấp giấy tờ “Tạm Dung vì lý do nhân đạo” (Humanitarian Parole), cho họ được phép sống ở Hoa Kỳ trong một thời hạn nhất định, đa số là hai năm. Họ có thể phải làm đơn xin tỵ nạn, phải có người giúp đỡ tìm nơi cư trú ở Hoa Kỳ trong khi đơn xin của họ đang được cứu xét.
Các viên chức nói rằng họ đang nghĩ tới việc yêu cầu Quốc Hội thông qua dư luật, cho tất cả người tỵ nạn được hợp lệ (hợp thức hóa), như họ đã làm cho người tỵ nạn Cu Ba trong thập niên 1960 và Việt Nam năm 1975.
Cho đến hôm thứ Năm, hơn 26.000 người Afghanistan đưọc xe bus đưa đến một phòng rất to lớn gần phi trường Dulles, kể cả 3.800 người đến hôm thứ Tư. Viên chức chính quyền cho biết, bình thường chuyện giấy tờ không kéo dài đến một ngày, có người chỉ mất vài giờ. Họ làm việc trong tiếng khóc của trẻ con, giữa những người đã qúa mệt mỏi sau chuyến bay dài.
Trong chuyến thăm “Trung Tâm Thủ Tục Nhập Cảnh” tạm thời, Bộ Trưởng Ngoại Giao Hoa Kỳ Antony Blinken được báo cáo nhiều người đến Hoa Kỳ, cơ thể bị mất nước (kiệt sức), cần được chăm sóc sức khỏe. Vài phụ nữa sinh con khi đến Hoa Kỳ, một bà sinh ba (triplets) hôm thứ Tư. Nhiều thông dịch viên đã được gửi đến trung tâm, đa số nói thổ ngữ Dari, Pashto khi trung tâm được mở cửa từ ngày 22 tháng Tám.
2021 The New York Times Company
Fort Hays State University
Department of Computer Science
Dallas, Texas 09/05/2021
vđh
No comments:
Post a Comment