Có thể phát hiện giàn khoan HD 981 đã khoan hay chưa?

 

Giàn khoan bán chìm HD-981 có sân bay trực thăng của Trung Quốc vẫn ngoan cố ở vị trí đã định sâu trong vùng biển đặc quyền kinh tế Việt Nam đã gần 1 tuần. Câu hỏi được nhiều người quan tâm là nó đã tiến hành khoan vào đáy biển Việt Nam hay chưa?
Theo VnMedia, chiều 9/5, Thiếu tướng Nguyễn Quang Đạm, Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam cho biết: So với những ngày trước, tình hình khu vực Trung Quốc hạ đặt giàn khoan HD-981 trái phép trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam vẫn diễn biến phức tạp.
Đến thời điểm chiều 9/5, Trung Quốc đã sử dụng 79 tàu bảo vệ khu vực giàn khoan trong đó có 3 tàu quân sự (1 tàu hộ vệ tên lửa 534, 2 tàu tuần tiễu tấn công nhanh 752, 753), 39 tàu chấp pháp, 14 tàu vận tải, 6 tàu dịch vụ dầu khí... Ngoài ra, Trung Quốc còn điều hàng chục tốp máy bay hoạt động trên khu vực.
Qua theo dõi cho thấy, hành động của phía Trung Quốc rất chủ động, chuẩn bị phương án rất kỹ và luôn bố trí trên 70 tàu ở khu vực này.
Các tàu Trung Quốc rất hung hăng, ngang ngược và chủ động va chạm vào các tàu thực thi pháp luật trên biển của Việt Nam gây những thiệt hại đối với lực lượng chấp pháp, lực lượng thực thi pháp luật của Việt Nam, nhất là đối với lực lượng kiểm ngư và Cảnh sát biển Việt Nam.
Mặt khác, sự hung hăng của Trung Quốc còn thể hiện việc đưa tàu quân sự vào giải quyết những vấn đề hành chính trên biển và ngăn cản trái phép các tàu thực thi pháp luật của Việt Nam.
Đặc biệt, các tàu Trung Quốc đã chủ động đâm thẳng vào những tàu thực thi pháp luật của Việt Nam cũng như việc dùng vòi rồng có công suất lớn phun nước làm hư hỏng các trang thiết bị trên các tàu của Việt Nam và gây thương tích cho kiểm ngư viên Việt  Nam. 
Chuẩn đô đốc Ngô Sỹ Quyết, Tư lệnh Vùng 3 Hải quân cho biết giàn khoan của họ vẫn ở vị trí cũ và không di chuyển. "Việc đấu tranh này sẽ cần thêm một thời gian nữa", Chuẩn đô đốc Ngô Sỹ Quyết cho hay.
Tại cuộc họp báo ngày 7/5 tại Hà Nội, ông Ngô Ngọc Thu, Phó tư lệnh tham mưu trưởng, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam, theo Công ước biển thì các vật nổi được di chuyển bình thường. Nếu giàn khoan đặt và khoan thăm dò thì mới vi phạm.
Làm sao biết giàn khoan HD 981 đã khoan chưa?

Giàn khoan HD 981 khai trương tháng 5/2012 (ảnh trái). Nó có sân bay đỗ trực thăng, nặng 31.000 tấn, hoạt động ở độ sâu tối đa 3.000 mét và khoan sâu tối đa 10.000 mét tính từ đáy biển (phải). Theo Wall Street Journal, lượng thép để xây dựng HD-981 lớn gấp 4 lần lượng thép để dựng tháp Eiffel của Pháp. Theo thiết kế, HD-981 có thể chống chịu sóng cao 10 m cùng sức gió lên tới 160 km/h.

Ngày 3/5, Cục Hải sự Trung Quốc đơn phương thông báo triển khai giàn khoan nước sâu HD-981 trên biển Đông tại vị trí nêu trên đến ngày 15/8/2014 và đòi cấm hoạt động của tàu thuyền trong phạm vi bán kính 3 hải lý tính từ giàn khoan. Lúc 8h ngày 3/5, tàu hải cảnh 44 của Trung Quốc đã đâm vào tàu cảnh sát biển 4033 của Việt Nam ở vị trí cách giàn khoan 10 hải lý (khoảng 19 km) làm hư hỏng một số thiết bị của tàu này.
Câu hỏi đặt ra là với khoảng cách xa như vậy, liệu Việt Nam có biết được giàn khoan HD-981 đã tiến hành khoan dưới đáy biển chưa? Và làm thế nào để phát hiện được điều đó?
Trả lời phóng viên VnReview qua điện thoại, TS. Nguyễn Thế Vinh, Trưởng khoa Dầu khí (Đại học Mỏ địa chất) cho biết, thời gian neo đậu của giàn khoan di động là rất nhanh; còn khoan nhanh hay chậm thì không khẳng định được vì phụ thuộc vào mục tiêu giàn khoan đó khoan từ đáy biển đến độ sâu nào. Theo TS. Vinh, ở độ sâu khoảng  5.000 mét, có cấu trúc địa tầng cần đến khoảng 1 tháng thi công, nhưng có những cấu trúc địa tầng phải mất đến 3 tháng thi công.
Về yêu cầu tàu bè giữ khoảng cách với giàn khoan, TS. Vinh cho rằng chỉ nhằm mục tiêu giữ an toàn cho tàu bè và giàn khoan chứ hoạt động khoan không hề bị ảnh hưởng vì giàn khoan di động được thiết kế với khả năng chịu bão lớn.
Về khả năng phát hiện mức độ hoạt động của giàn khoan HD-981, trả lời phỏng vấn VnReview, ông Nguyễn Quốc Hòa, doanh nhân Thái Bình, chủ nhân tàu ngầm mini Trường Sa 01 khẳng định việc phát hiện chuyển động vật thể dưới nước cũng không khó.
"Hiện các tàu biển, tàu quân sự sử dụng công nghệ Sonar. Công nghệ này sử dụng tiếng vang để truyền dẫn lại âm thanh trong nước", ông Hòa nói.
"Tàu ngầm Trường Sa 01 hiện vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm nên chưa được trang bị cảm biến Sonar. Một thiết bị Sonar của Đức giá khoảng 200 triệu đồng có thể phát hiện ra những vật thể trong bán kính từ  800m – 3.000m. Những tàu hiện đại, tàu quân sự như tàu ngầm Kilo với những thiết bị hàng triệu USD thì có thể dễ dàng phát hiện ra các vật thể chuyển động dưới nước với khoảng cách lên đến vài trăm km".
Sonar (sound navigation and ranging) là một kỹ thuật sử dụng sự truyền âm thanh (thường là bên dưới nước) để di chuyển, liên lạc hoặc phát hiện tàu bè khác.

Tàu ngầm Kilo Hà Nội tại cảng Cam Ranh

Theo Bộ sách 10 vạn câu hỏi vì sao, sonar của tàu ngầm dựa vào đặc tính lan truyền trong nước của sóng âm, dùng chuyển đổi sóng điện và xử lý thông tin để thực hiện việc dò tìm tàu thuyền trên mặt nước. Căn cứ vào phương thức làm việc mà chia ra sonar chủ động và sonar bị động. Sonar chủ động là tín hiệu âm thanh do máy phát ra lan truyền trong nước, sau khi gặp mục tiêu phản xạ trở lại, loại sóng hồi âm này được máy thu tiếp nhận. Căn cứ vào tốc độ lan truyền trong nước và khoảng cách thời gian từ khi phát tín hiệu đến khi thu nhận được cùng với hướng của sóng âm phản hồi, người ta xác định ngay được cự ly và phương vị của mục tiêu. Sonar bị động không tự phát ra mà chỉ thu nhận tín hiệu âm thanh từ mục tiêu phát ra.
Hiện tại các tàu của Trung Quốc đang ngăn cản tàu Việt Nam tiếp cận gần với giàn khoan HD-981 ở khoảng cách gần 20 km, nếu Việt Nam đưa tàu Kilo vào khu vực cách giàn khoan này khoảng dưới 100 km (khoảng 50 hải lý) thì chắc chắn sẽ phát hiện được động thái khoan dò đáy biển của HD-981.

Thanh Xuân